کتاب سرگذشت فلسفه غرب

فلسفه را هم مشق مرگ دانسته‌اند (افلاطون) هم هنر زندگی (نیچه). فلسفه، از رهگذر معنا بخشیدن به مرگی که، از قرار معلوم، هر ارزش و هر معنایی در مواجهه با آن بیهوده و بی‌ربط به نظر می‌رسد، کوشیده است به‌شیوهٔ خودش زندگی را از بی‌معنایی نجات دهد. شیوهٔ فلسفه برای غلبه بر مرگ همانا «خوب‌زیستن» است: بهترین تمرینِ خوب مردنْ خوب زیستن است. زیرا به‌قول آن فیلسوف، فقط کسی که به‌هنگام زیسته باشد می‌تواند به‌هنگام بمیرد - و بی‌حسرت از جهان برود. اگر دغدغهٔ نهاییِ فلسفه خوب‌زیستن است، آن‌گاه دلیلی ندارد خوب‌زیستن فقط در چارچوب فلسفه تعریف شود. همچنان که دلیلی ندارد خوب‌زیستن فقط در چارچوب روان‌شناسی تعریف شود. تکاپو برای خوب زیستن مهم‌تر از آن است که فقط به فیلسوفان یا فقط به روان‌شناسان سپرده شود. خوب‌زیستن چیست، و چگونه می‌توان در مسیر آن قدم برداشت؟ این سؤالِ مهم و بزرگی است که درباره‌اش بسیار نوشته‌اند. اما خوب است بدفهمی محتملی در این مورد رفع شود: خوب‌زیستن، چنان‌که در اینجا مدنظر است، به‌معنای زندگی در رفاه و آسایش و «زیستن در عیش، مردن در خوشی» نیست، سهل است خوب‌زیستن خیلی وقت‌ها با درد و رنجی اجتناب‌ناپذیر همراه است. مراد از خوب‌زیستن، در یک جمله، نه لزوماً زندگی شاد و همراه با کامیابی، بلکه زیستنی است که ارزشش را داشته باشد؛ چنین زیستنی افزون بر گشایش و رهایشی که به همراه دارد، و در کنار ارزشمندی‌اش، به‌معنای پذیرفتن محدودیت، ترس و شکست، و درد و رنج نیز هست. آلن دوباتن یکی از متفکرین معاصری است که سعی کرده با این هدف کتاب‌هایی درخصوص مسائل و مشکلات انسان امروزی بنویسد و به وسیلهٔ فلسفه، راهکارهایی به خواننده ارائه دهد که به ‌خوب‌زیستن او یاری رساند. در کتاب سرگذشت فلسفه غرب به روایت مدرسه دوباتن فهرستی از متفکران اصیل گرد آمده است. گلچین این کتاب از بزرگ‌ترین اندیشمندان حوزهٔ فلسفه و نظریهٔ سیاسی و جامعه‌شناسی و هنر و معماری و ادبیات است که امروز بیش از همیشه، چیزهایی برای عرضه‌کردن به ما دارند. معمولاً متفکران بزرگ بر اساس شهرت در آثار دایرةالمعارفی گنجانده می‌شوند: می‌پرسند کدام نام‌ها تأثیرگذارتر بوده‌اند و کدام افکار در شکل‌دادن به جهانِ اندیشه نقشی به‌یادماندنی‌تر داشته‌اند و این‌چنین فهرستی ترتیب داده می‌شود. ولی این کتاب به هدف دیگری چشم دوخته‌ است: می‌خواهد ببیند کدام اندیشه‌ها می‌توانند در حل اساسی‌ترین مشکلات روزگار ما یاری‌گر باشند. از نظر دوباتن، متفکر «بزرگ» کسی است که اندیشه‌هایش برای مفید واقع‌شدن در زندگیِ امروز ما بیشترین اقبال را دارد. قدری خودمانی بودن با متفکری بزرگ بالاترین احترام و بزرگداشتی است که در حق او می‌توان به جا آورد.

خواندن کتاب سرگذشت فلسفه غرب به روایت مدرسه دوباتن را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به همهٔ کسانی که می‌خواهند با تاریخ فلسفهٔ غرب به صورت خودمانی و روان آشنا شوند پیشنهاد می‌کنیم.

درباره آلن دوباتن آلن 

دو باتن، نویسنده، فیلسوف و مجری تلویزیونِ ساکن بریتانیا که دغدغه‌اش نوشتن دربارهٔ زندگی روزمره به شیوه‌ای فلسفی است. او در تمام نوشته‌هایش می‌کوشد فلسفه را وارد زندگی عادی انسان کند. آلن دوباتن نویسنده‌ٔ فلسفی در سال ۱۹۶۹ در شهر زوریخ سوئیس به دنیا آمده است. او اکنون در لندن زندگی می‌کند و مشغول مدیریت در موسسه‌ خود یعنی مدرسه‌ٔ زندگی است. این نویسنده اکنون به‌عنوان نویسنده‌ٔ فلسفه‌ٔ روزانه شناخته می‌شود. او درباره‌ٔ موضوعاتی می‌نویسد که هرروزه همه‌ٔ انسان‌ها با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. موضوعاتی مانند عشق، سفر، هنر، معماری و ادبیات. کتاب‌های آلن دوباتن تاکنون به بیشتر از سی زبان دنیا ازجمله فارسی ترجمه‌ شده‌اند. دوباتن دورهٔ دکتری فلسفه را در دانشگاهِ هاروارد آغاز کرد؛ ولی برای نوشتن کتب فلسفی به زبان ساده، آن را نیمه‌کاره رها کرد. مهم‌ترین کتاب‌های آلن دوباتن، تسلی‌بخشی‌های فلسفه و هنر سیر و سفر نام دارند. اولین کتاب آلن دوباتن به نام جستارهایی در باب عشق، در سال ۱۹۹۳ زمانی که او ۲۴ سال داشت، منتشر شد. کتابی که خیلی زود در لیست کتاب‌های پر فروش قرار گرفت و بیش از دو میلیون نسخه از آن به فروش رفت. آلن دوباتن مؤسس مدرسه‌ای به نام مدرسه‌ٔ زندگی است. او با این باور که فرزندان ما در مدرسه راه و روش زندگی کردن را نمی‌آموزند مدرسهٔ زندگی را تأسیس کرد. دوباتن معتقد است این فقدان دانش باعث می‌شود کودکان در زندگی بالغانه‌شان با مشکلات زیادی مواجه شوند. موضوعاتی که در مدرسه زندگی تدریس می‌شوند متنوع‌اند. اما همه‌ٔ این آموزش‌ها در راستای افزایش خودشناسی هستند. زیرا گردانندگان این مدرسه معتقدند تنها با خودشناسی است که می‌توانیم زندگی برتر و رضایت‌بخش‌تری داشته باشیم. مجموعه‌ٔ آموزش‌های این مدرسه در شش دسته‌ٔ کلی تقسیم‌بندی می‌شود. خودشناسی، ارتباطات (Relationships)، کار، آرامش، رفتار‌های اجتماعی و فرهنگ و فراغت. نویسندگان و فیلسوفان باتجربه‌ای هم در این موسسه کار می‌کنند. نکته‌ٔ جالب این است که با توجه به تفاوتِ روش‌های یادگیری، مدرسه‌ٔ زندگی آلن دوباتن، آموزه‌ها یا محصولاتش را به روش‌های مختلفی، مانند کتاب، کارگاه، ویدیو، جلسه‌ روانکاوی و... ارائه می‌کند. آلن دوباتن تاکنون کتاب‌های بسیاری منتشر کرده است. از میان این آثار، کتاب‌های جستارهایی در باب عشق، تسلی ‌بخشی‌های فلسفه، هنر سیر و سفر، اضطراب منزلت، دین برای خداناباوران، سیر عشق، هنر همچون درمان و تعدادی از کتاب‌های مدرسهٔ زندگی به فارسی ترجمه‌ شده‌اند و همه‌ٔ آن‌ها در فهرست پرفروش‌ترین کتاب‌های بازار قرار گرفته‌اند.

بخشی از کتاب سرگذشت فلسفه غرب به روایت مدرسه دوباتن

«ارسطو در عهد باستان در حدود ۳۸۴ پیش از میلاد، در پادشاهیِ یونانیِ مقدونیه، جایی که پدرش پزشک دربار بود، به دنیا آمد و بدل شد به کسی که می‌توان به‌حق ادعا کرد تأثیرگذارترین فیلسوفِ تمام دوران‌ها بوده است. او را با القاب ساده‌ای نظیر «استاد» و «فیلسوف» می‌شناسند. یکی از کارهای بزرگ او تعلیم اسکندر کبیر بود، که اندکی بعد راه کشورگشایی پیش گرفت و جهان شناخته‌شدهٔ آن روزگار را به تسخیر درآورد. ارسطو در آتن به تحصیل پرداخت و چندین سال با افلاطون کار می‌کرد، اما بعد راه خود را جدا کرد. او مرکزی پژوهشی و آموزشی پایه‌گذاری کرد به نام لوکئوم؛ امروزه مدارس متوسطهٔ فرانسه به احترام همین حرکت لیسه نامیده می‌شوند. ارسطو دوست داشت هنگام تدریس و بحث دربارهٔ نظراتش قدم بزند. ازهمین‌رو، پیروان او را مشّایی می‌خوانند، یعنی دوره‌گرد. کتاب‌های متعدد او در اصل یادداشت‌هایی است که برای درس‌گفتارهایش آماده کرده بود. ارسطو مجذوب این پرسش بود که چیزها واقعاً چگونه کار می‌کنند. جنین جوجه در تخم چگونه رشد می‌کند؟ ماهی مرکب چگونه تولیدمثل می‌کند؟ چرا یک گیاه در جایی خوب رشد می‌کند، اما در جایی دیگر تقریباً اصلاً رشد نمی‌کند؟ و مهم‌تر از همه، چه‌چیزی سبب می‌شود زندگی انسان و کل جامعه در مسیر موفقیت قرار گیرد؟ از نگاه ارسطو، فلسفه در اصل دربارهٔ حکمت عملی است. اینها چهار پرسش فلسفیِ عمده‌ای هستند که او پاسخ گفته است. چه‌چیزی موجب شادکامی انسان است؟ ارسطو در اخلاق نیکوماخوسی- نام کتاب برگرفته از نام پسر ارسطو، نیکوماخوس، است زیرا کتاب را او تدوین کرده است - عهده‌دار این تکلیف می‌شود که عواملی را شناسایی کند که انسان‌ها را به‌سوی زندگانی نیک رهنمون می‌شود یا آنها را از آن بازمی‌دارد. ارسطو عقیده دارد انسان‌های نیک و موفق هرکدام از فضایلی متمایز برخوردارند، و این نظر را مطرح می‌کند که باید بکوشیم در شناسایی این فضایل مهارت یابیم تا بتوانیم آنها را در وجود خودمان تقویت کنیم و در وجود دیگران بستاییم. ارسطو همچنین متوجه شد که ظاهراً هر فضیلتی میان دو رذیلت قرار دارد. به‌قول خودش، هر فضیلتی در «حد وسطِ زرین» میان دو حد افراط و تفریط واقع است. مثلاً ارسطو در کتاب چهارم اخلاق نیکوماخوسی، و زیر عنوان جذابِ فضایل و رذایل در گفت‌وگو - ظرافت و لودگی و بی‌ذوقی - شیوه‌های نیک و بد رفتار انسان‌ها با یکدیگر را هنگام گفت‌وگو بررسی می‌کند. ارسطو دریافت که دانستن شیوهٔ برقراری یک گفت‌وگوی خوب یکی از عناصر کلیدیِ برسازندهٔ زندگانی نیک است. برخی افراد خطا می‌کنند یا تصمیم‌های بد می‌گیرند چون شوخ‌طبعی ندارند، آدم‌های بی‌ذوقی هستند، «کسانی که به درد هیچ‌گونه معاشرتی نمی‌خورند، چون در گفت‌وگو شرکت نمی‌کنند و از هر سخنی آزرده می‌شوند». اما دیگرانی هستند که در شوخ‌طبعی زیاده‌روی می‌کنند: «شخص لوده از هیچ شوخی‌ای نمی‌گذرد، و آنجا که بتواند شنوندگان را بخنداند، نه به حیثیت خود توجه می‌کند نه به حیثیت دیگران، و چیزهایی می‌گوید که شخص باذوق هرگز به خیالش هم نمی‌رسد که بر زبان آورد». بنابراین، شخص فضیلتمند حد وسطِ زرین را در این زمینه نگاه می‌دارد: ظریف و بذله‌گو است، اما سنجیده و معقول سخن می‌گوید. ارسطو در بررسی جالبی دربارهٔ شخصیت و رفتار، تحلیلی ارائه می‌دهد از اینکه «کمتر از اندازه» و «بیش از اندازه» و «به‌اندازه» در مورد بسیاری از فضایل چه معنایی دارد. ارسطو می‌گوید حُسن اخلاقْ نتیجهٔ عادت است. زمان و تمرین و تشویق نیاز دارد. ازهمین‌رو، کسانی را که از فضیلت محروم‌اند بیشتر شوربخت می‌داند، نه شرور. چیزی که اینها لازم دارند غل‌وزنجیر یا زندان نیست، بلکه آموزگاران بهتر و راهنمایی بیشتر است.»