کتاب امید

به بیان نویسندهٔ کتاب امید، استان ون هوفت، روزگار ما عصر جنگ مدام، فقر جهانی و فجایع مهیب زیست‌محیطی است؛ شاید به‌همین‌دلیل است که درمورد امید کمتر نوشته می‌شود. به نظر این نویسنده، وقتی چنین به نظر می‌رسد که آینده چیزی جز بلا و مصیبت نیست، رواست اگر بگوییم در این روزگار انعطاف‌پذیری و نه امید آن فضیلتی است که بیش از همه موردنیاز است؛ بااین‌حال او در کتاب حاضر نشان داده است که امید فضیلتی مهم است. بسیاری از ایده‌های بسط‌یافته در این کتاب برآمده از رشته‌سمینارهایی است که نویسنده همراه با دانشجویانش در دانشگاه دیکِن به‌عنوان بخشی از ملزومات ارزشیابی سومین سال تحصیل آن‌ها ترتیب داده است. این کتاب با مقدمه‌ای تحت‌عنوان «ترسیم نقشه‌ای از موضوع» آغاز شده و سپس در ۵ بخش ادامه یافته و سرانجام با مؤخره‌ای تحت‌عنوان «فضیلت امید» به پایان رسیده است. منابع پیشنهادی برای مطالعهٔ بیشتر نیز در انتهای کتاب قرار داده شده است. این کتاب مقولهٔ امید را از چند منظر نگاه کرده است؛ تعریف آن، معنای امیدواربودن، امید در درمانگاه، امید و سیاست و نیز امید و دین. اما امید چیست؟ چه فرقی با امیدواری دارد؟ و خودِ این ۲ چه نسبتی با خوش‌بینی، خوش‌باوری و خوش‌خیالی از یک‌سو و بدبینی، یأس و کلبی‌مسکلی از سوی دیگر دارند؟ در کتابی که سراسر به «امید» پرداخته، استان وَن هوفت می‌کوشد از درونِ سنتی که به امید عمدتاً به‌مثابۀ فضیلتی اخلاقی و بعضاً الهیاتی می‌نگرد، به این پرسش‌ها پاسخ دهد؛ بااین‌حال، ورای این کندوکاو نظری، نویسنده کوشیده است تا به این تعبیر که «انسان به امید زنده است» معنا و عینیت بخشد. طبق نظر وَن هوفت، امید چیزی حتی ریشه‌ای‌تر و ابتدایی‌تر از فضیلت است. امید ساختار بنیادین هستی ما و نحوۀ زیستمان در جهانی پر از خطرات و مخاطرات است. اهمیت وجودیِ امید چندان است که می‌توان گفت، بودِ ما همواره در امیدواربودنمان است. این‌ها نکاتی هستند که نویسنده، در قالب فصل‌ها و بندهای مختلف کتاب، می‌کوشد با اتکا به مثال‌های زندگی روزمره و نیز مباحث پیچیده‌ترِ فلسفی روشن سازد؛ نسبت امید با آرزو، عقلانی‌بودن امید، واقع‌بینی در امیدواری، کندوکاو در نحوۀ حضور امید در عرصه‌های پزشکی، سیاست و دین، آسیب‌شناسی امید و در همین ارتباط، موعودگرایی، هزاره‌گرایی و سایر باورهای آخرالزمانی.